ปีงบประมาณ 2543

ชื่อโครงการวิจัย              ผลกระทบของวิกฤติเศรษฐกิจปัจจุบันที่มีต่อนักธุรกิจคนไทยเชื้อสายจีน

ชื่อผู้ทำวิจัย               อาจารย์ศุภลักษณ์  พรกุลวัฒน์   รศ.ยุพา  คลังสุวรรณ   รศ.ไว  จามรมาน

ปีที่เสร็จ                         2544    

บทคัดย่อภาษาไทย

            โครงการวิจัยเรื่อง “ผลกระทบของวิกฤติเศรษฐกิจปัจจุบันที่มีต่อนักธุรกิจคนไทยเชื้อสายจีน” นี้ โดยแบ่งการศึกษาออกเป็น 3 กรณี คือ “ธุรกิจการเงินการธนาคาร” ทำการศึกษาโดยอาจารย์ศุภลักษณ์  พรกุลวัฒน์ “ธุรกิจร่วมทุน” ศึกษาโดย รศ.ไว  จามรมาน และ “ธุรกิจอุตสาหกรรมอาหาร” ศึกษาโดย รศ.ยุพา คลังสุวรรณ เนื่องจากวิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นนับแต่ปี พ.ศ.2540 นั้น ได้ส่งผลกระทบต่อธุรกิจของคนไทยเชื้อสายจีนจำนวนมาก แต่ในการวิจัยครั้งนี้จะเลือกศึกษาเพียง 3 ธุรกิจใหญ่ๆ ที่ได้รับผลกระทบโดยตรงเท่านั้น

            งานวิจัยในส่วนของกรณีศึกษาธุรกิจการเงินการธนาคารนี้ มีจุดมุ่งหมายที่จะนำเสนอภาพผลกระทบของวิกฤตการณ์ดังกล่าวต่อการดำเนินบทบาททางด้านธุรกิจการเงินการธนาคารของคนไทยเชื้อสายจีน ผู้ซึ่งมีส่วนอย่างยิ่งต่อการพัฒนาด้านเศรษฐกิจของประเทศไทย การที่จะเข้าใจการดำเนินธุรกิจแบบนี้ได้จำเป็นจะต้องให้ความสนใจต่อวัฒนธรรมจีนด้วย เนื่องจากนักธุรกิจกลุ่มนี้ได้มีการนำเอาวัฒนธรรมจีนมาใช้เป็นแนวทางในการประกอบธุรกิจ กล่าวคือ “ระบบครอบครัว” นั่นเอง อันถือได้ว่าเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของการดำเนินธุรกิจที่มีความแตกต่างจากการดำเนินธุรกิจทั่วไป การศึกษาครั้งนี้ได้จำกัดขอบเขตในธุรกิจของตระกูลหวั่งหลีเท่านั้น

            การศึกษาพบว่า ธุรกิจของตระกูลหวั่งหลีได้มีการแบ่งกลุ่มธุรกิจออกเป็น 2 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ ส่วนที่เป็นของตระกูลหวั่งหลีโดยรวม และส่วนที่เป็นของพูลผล ซึ่งต่างก็มีเอกลักษณ์เฉพาะในการดำเนินธุรกิจของตน โดยในส่วนของตระกูลหวั่งหลีโดยรวมนั้นค่อนข้างจะเห็นได้อย่าง         ชัดเจนว่า ได้มีการจำลอง “อุดมการณ์ครอบครัว” แบบจีนเข้าอยู่ในการดำเนินธุรกิจของตนพิจารณาได้จากลักษณะของการสืบทอดอำนาจผ่านทางสายผู้ชายตามลำดับอาวุโส และมีการนำเอาเครือญาติทางฝ่ายชายเข้ามาร่วมอยู่ในการดำเนินธุรกิจของตระกูล ซึ่งแตกต่างจากกรณีธุรกิจของตระกูลหวั่งหลีสายพูนผลที่ได้มีการสืบทอดอำนาจผ่านทางสายผู้หญิงของตระกูล และเครือญาติของฝ่ายหญิงเข้ามามีบทบาทในการดำเนินธุรกิจของกลุ่มดังกล่าว

            หลังจากเกิดวิกฤติเศรษฐกิจในประเทศเมื่อปี พ.ศ.2540 ธุรกิจการเงินการธนาคารของตระกูลหวั่งหลีซึ่งเป็นฐานทางการเงินให้กับธุรกิจต่างๆ ของตระกูล ได้รับผลกระทบจากวิกฤตการณ์ดังกล่าวโดยตรง ทั้งบริษัทเงินทุนหลักทรัพย์พูลพิพัฒน์จำกัด(มหาชน) และธนาคารนครธนจำกัด(มหาชน) ทำให้ทางหวั่งหลีจำเป็นจะต้องมีการปรับตัวเพื่อให้สามารถธำรงเอกลักษณ์ธุรกิจแบบจีนของตนไว้ได้ ด้วยการหันกลับมาให้ความสนใจกับธุรกิจเกษตรและอุตสาหกรรมอันเป็นธุรกิจดั้งเดิมของตระกูลให้มากขึ้น หลังจากที่ได้พยายามหาทางพยุงธุรกิจการเงินการธนาคารที่ไม่มั่นคงดังกล่าวให้คงอยู่ต่อไปได้ด้วยการเพิ่มทุนและปรับเปลี่ยนลักษณะการดำเนินธุรกิจด้วยการผู้ร่วมทุนทั้งจากภายในและภายนอกประเทศแล้ว

            ท่ามกลางกระแสการปรับตัวเพื่อให้เข้ากับสภาพการณ์ทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองที่เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละช่วงเวลาที่ผ่านมา ธุรกิจของตระกูลหวั่งหลีก็ยังคงยืนหยัดเอกลักษณ์เฉพาะในการดำเนินธุรกิจแบบจีนภายใต้รูปแบบ “อุดมการณ์ครอบครัว” ดังที่ปรากฎให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน